Układ oddechowy jest podzielony na kilka obszarów czynnościowych, które różnią się istotnie pod względem czasu zatrzymywania pyłu w miejscach osadzania, szybkością i drogami jego eliminacji, reakcją na pył.

Obszary te to:
Obszar górnych dróg oddechowych (obejmujący nos, jamę ustną, gardło, krtań)
Obszar tchawiczo-oskrzelowy (tchawica, oskrzela, oskrzeliki)
Obszar wymiany gazowej (pęcherzyki płucne)

Jak to wygląda w praktyce:
Skuteczność osadzania się cząstek pyłu zależy od wymiaru cząstek, rozmiaru dróg oddechowych i procesu oddychania.
Powietrze przez otwory nosowe trafia do nosogardzieli. W tym czasie dochodzi do jego ogrzania i częściowego pozbycia się cząstek stałych.
Drogi oddechowe w obrębie głowy (z wyjątkiem nozdrzy) są pokryte śluzówką składającą się z komórek pucharowych i urzęsionych.
Produkują one śluz, który zatrzymuje cząstki zanieczyszczeń i spływa do gardła, po czym zostaje połknięty.
W jamie nosowej znajdują się również włoski, na których osadzają się pyły, usuwane następnie wraz ze śluzem, który ,,wydmuchujemy” podczas wycierania nosa. Poniżej nosogardzieli znajduje się obszar tchawiczno-oskrzelowy. Ta część dróg oddechowych ma kształt drzewa, w którym pień to tchawica, a konary i gałęzie stanowią oskrzela rozgałęziające się na oskrzeliki. Średnica każdego kolejnego rozgałęzienia zmniejsza się, jednak ze względu na ogromną liczbę tych odgałęzień całkowity przekrój zwiększa się, powodując spadek prędkości przepływu powietrza. W obszarze tchawiczo-oskrzelowym występuje nabłonek migawkowy wyposażony w tzw. rzęski. Wyłapują one większe zanieczyszczenia i usuwają je wywołując odruch kaszlu.
Część zanieczyszczeń wraz ze śluzem jest kierowana do przełyku, a stamtąd do układu pokarmowego.

Zaburzenie mechanizmu oczyszczania tego obszaru powoduje, że przez długi czas mogą doprowadzić do wielu chorób jak rozedma płuc, pylica, a nawet nowotwory. Dla zdrowia organizmu najbardziej niebezpieczne są cząstki o średnicy poniżej 7µm, przenikające do obszaru wymiany gazowej i w konsekwencji prowadzące do rozwoju pylicy płuc, większości nowotworów oraz zapalenia pęcherzyków płucnych.

Przy określaniu szkodliwości pyłu na organizm człowieka ważne jest jego stężenie, wymiary i kształt cząstek, skład chemiczny i struktura krystaliczna cząstek, rozpuszczalność pyłu w płynach ustrojowych, właściwości osobnicze człowieka- genetyczne oraz nabyte, wrażliwość na działanie pyłu, ciężkość i czas wykonywanej pracy. Rodzaj choroby wywołanej oddziaływaniem pyłu na układ oddechowy zależy od rodzaju wdychanego pyłu.

Właściwości pyłów są ściśle związane z własnościami substancji, z których powstały.

Pylica to choroba układu oddechowego polegająca na utrudnionej lub ograniczonej wymianie gazowej w płucach pacjenta wynikającej z nagromadzenia pyłu
i powikłaniami tym spowodowanymi. Istotą zmian pyliczych jest włóknienie tkanki płucnej, mogą też towarzyszyć też różne zmiany gruźlicze.
W większości przypadków pylicy drobnoogniskowej bez powikłań (np. przewlekłym zapaleniem oskrzeli, rozedmą płuc), stopień zaburzeń czynności płuc jest niewielki i możliwy do wykazania po przeprowadzeniu specjalistycznych badań. Zmiany rozległe, powikłane powodują zwykle wyraźne zaburzenie czynności płuc. W wyniku ubytku powietrznej tkanki płucnej obniża się zdolność dyfuzyjna. Często występuje niedotlenienie krwi tętniczej, nadciśnienie płucne zwłaszcza w czasie wysiłku, zdolność wysiłkowa ulega obniżeniu. Całkowita pojemność płuc ulega zmniejszeniu, głównie kosztem pojemności życiowej.
Zmiany włókniste powodują zmniejszenie światła drobnych dróg oddechowych, ograniczają powierzchnię oddechową i liczbę kapilarów płucnych.
W okresie zaawansowanym dochodzi do całkowitej niewydolności oddechowej.

W diagnostyce najistotniejsze jest potwierdzenie narażenia na pył, wywiad zawodowośrodowiskowy oraz diagnostyka różnicowa innych chorób jak astma oskrzelowa, przewlekła infekcja, krwotok płucny, zapalenie naczyń płucnych, zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, śródmiąższowe zwłóknienie płuc, sarkoidoza, kolagenozy. W spirometrii ujawniają się zmiany o typie restrykcyjnym ze zmniejszoną pojemnością płuc i dyfuzją gazów.
W azbestozie w badaniu RTG widoczne są nieregularne pasmowate zacienienia, zgrubienie opłucnej i tzw. blaszki opłucnej, w pylicy węglowej w badaniu RTG widoczne są rozsiane siateczkowato-guzkowe zacienienia z bardzo małymi guzkami, zwapnienia. W pylica krzemowej w obrazie RTG widoczne są zwapnienia przywnękowe węzłów chłonnych oraz zmiany drobnoguzkowe w górnych płatach płucnych. Nie istnieje leczenie przyczynowe pylic.
Stosuje się przede wszystkim przerwanie kontaktu z pyłem i zaprzestanie palenia tytoniu. Leczenie jest objawowe, jeśli występuje hipoksemia podaje się tlen, ogranicza aktywność fizyczną, udrożnia drzewo oskrzelowe za pomocą środków farmakologicznych poszerzających jego światło. Wyróżniamy:

Pylicę krzemową (silicosis)- powodowana przez wdychanie pyłu krzemionki krystalicznej
Pylicę azbestową (asbestosis) – powoduje śródmiąższowe włóknieniem tkanki płucnej, często z odczynem opłucnowym
Pylicę talkową (talcosis) – cechuje się włóknieniem tkanki płucnej typu śródmiąższowego, częściowo typu ogniskowego
Pylicę aluminiową (aluminosis) – powodowana wdychaniem pyłu drobno sproszkowanego glinu lub dymów powstających przy prażeniu boksytów
Pylice niekolagenowe- wywoływane przez pyły o słabym działaniu zwłókniającym jak np. tlenek cynku, siarczan baru, bez zmian w strukturze pęcherzyków płucnych.

Pylice wywołane pyłem mieszanym:
Pylica górników kopalń węgla – powodowana wdychaniem pyłu kopalnianego, który jest mieszaniną pyłu węglowego, krzemionki, glinokrzemianów i innych
(w tym metali śladowych)
Zespół Caplana – współistnieniu guzków reumatoidalnych i zmian pyliczych. Guzki w zespole Caplana są zwykle większe od zwykłych guzków reumatoidalnych, nie wymagają leczenia. W jego rozwoju bierze się pod uwagę mechanizmy immunologiczne. Przebieg choroby jest powolny i postępujący.
Pylica spawaczy elektrycznych – wdychanie dymów i gazów ulatniających się, zależy od rodzaju spawanego materiału i używanyych elektrod. Najczęściej spawanie połączone jest z emisją: tlenków Fe, Mn, Ti, N, CO i HF.

Pylica węglowa Pierwsze dowody na niszczący wpływ pyłów na organizm człowieka pochodzą ze starożytności. Pylica występowała np. w starożytnym Egipcie, co potwierdzają ślady odnajdowane w mumiach. Również w pismach pochodzących ze starożytnego Rzymu i Grecji można znaleźć wzmianki o ciężkich warunkach pracy w ówczesnych kopalniach, dużym narażeniu na pyły oraz o skórzanych maskach używanych do ochrony. To właśnie choroby górników najbardziej zwracały uwagę lekarzy już od XVI wieku, kiedy to publikowano informacje dotyczące zagrożeń górników. Zwracano uwagę nie tylko na trudne warunki i czas pracy, ale również na problemy ze strony układu oddechowego. W XVII wieku odkryto złogi węglowe w tkance płucnej i opisano związane z nimi objawy: trudności w oddychaniu, krótki oddech, kaszel i chrypkę oraz utratę apetytu i wyniszczenie organizmu. Coraz głośniej mówiono o konieczności wyposażania górników w środki ochrony i zapewnianie sprzętów odpylających w kopalniach. W okresie tamtym w kopalniach węgla i złota, szczególnie w Południowej Afryce niemal 50% górników nie dożywało wieku emerytalnegook. 40 lat. Pył węglowy to cząsteczki węgla kamiennego przechodzące przez sito o wymiarach oczek równych 1×1 mm. Powstaje w trakcie wydobycia, przeróbki i transportu węgla kamiennego. Przy sprzyjających warunkach pył węglowy może ulec wybuchowi powodując dużą eksplozję i wzrost zawartości tlenku węgla- czadu do nawet kilkunastu procent (stężenie powodujące prawie natychmiastową utratę przytomności i śmierć w ciągu 3 minut to 1,6%).
Pył węglowy niebezpieczny pochodzi z pokładu węgla zagrożonego wybuchem pyłu węglowego. Zawiera chemiczne substancje zabezpieczające przed wybuchem dodawane dla zwiększenia bezpieczeństwa górników podczas pracy: co najmniej 70% części niepalnych stałych w polach niemetanowych,
co najmniej 80% części niepalnych stałych w polach metanowych, a także wodę uniemożliwiającą przenoszenie wybuchu pyłu węglowego (pozbawia pył kopalniany lotności). Pył węglowy bezpieczny pochodzi z pokładu węgla niezagrożonego wybuchem pyłu. Na pylicę węglową zapada około 5% górników, u niewielkiego odsetka (2%) rozwija się groźna forma postępująca (powikłana pylica węglowa, Progressive massive fibrosis – PMF). Pylica płuc jest najgroźniejszą i najczęściej występującą wśród górników chorobą zawodową- obejmuje około 75% wszystkich chorób zawodowych w górnictwie węglowym. Do wystąpienia pylicy węglowej dochodzi po dłuższym okresie ekspozycji (około 30 lat). 
Guzek otaczają niewielkie ogniska niedodmy i rozedmy. Choroba rozwija się powoli i przez dłuższy czas przebiega bezobjawowo. W miarę postępu zmian pojawiają się: duszność i kaszel, niewydolność oddechowa, utrata apetytu, spadek masy ciała, przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma. Zmiany w płucach są nieodwracalne, mają tendencję do samoistnego rozwoju. Zakażenie, znaczna zawartość krzemu w pyle sprzyjają powstaniu formy powikłanej pylicy węglowej. Dochodzi w niej do powstawania znacznych rozmiarów zwłókniałych obszarów (blizn tkanki płucnej). Górnicy z pylicą częściej niż inne grupy zawodowe zapadają na gruźlicę płuc (dawniej pylico-gruźlica).

Pylica krzemowa Dr Edward Headlam Greenhow w 1864 roku zidentyfikował drobiny krzemionki w płucach górników, używając w tym celu spolaryzowanego światła.Udowodnił tym samym, że kremionka bierze udział w powstawaniu zmian pylicowych u górników. Termin ,,silicosis” (krzemica) po raz pierwszy został użyty w 1871 roku przez włoskiego naukowca - Rovide. Ditlenek krzemu (SiO2) jest substancją występującą w naturze w różnych odmianach krystalicznych (wolna krystaliczna krzemionka) i bezpostaciowych. Pyły krzemionki krystalicznej są w Polsce uznawane za pyły prawdopodobnie rakotwórcze. Podstawowe odmiany ditlenku krzemu to: kwarc, krystobalit i trydymit. Bezpostaciowe odmiany ditlenku krzemu to np. diatomit i ziemia krzemionkowa. Są stosowane przede wszystkim, jako absorbent do oczyszczania wody, leków, soków, paliw, a także w charakterze wypełniacza przy produkcji farb, nawozów, papieru, środków ochrony roślin, wyrobów z gumy i innych. Pyły krzemu wykazują minimalną rozpuszczalność w wodzie i płynach ustrojowych, uzależniona jest ona głównie od temperatury, pH roztworu, stopnia krystalizacji oraz rozmiaru cząstek. Tlenek krzemu jest szeroko stosowany w przemyśle m.in. chemicznym, elektronicznym, szklarskim, ceramicznym, optycznym. Na pylicę krzemową narażeni są przede wszystkim: zatrudnieni w kamieniołomach, pracujący przy wydobyciu i obróbce surowca, przy produkcji materiałów budowlanych szlifierze, kamieniarze, zatrudnieni przy obróbce kamienia zatrudnieni w zakładach ceramicznych zatrudnieni w zakładach produkujących wyroby ogniotrwałe oraz cierne zatrudnieni w zakładach wydobycia i przetwórstwa ziemi okrzemkowej murarze, czyściciele pieców hutniczych Rzadka i ostra forma krzemicy nosi nazwę silicoproteinozy, występuje u osób narażonych na duże stężenie drobnocząsteczkowego pyłu krzemiczego (np. pracujących przy piaskowaniu), po 3-6 latach ekspozycji. Objawy są ostre- występują duszność, kaszel, gorączka i stopniowa znaczna utrata wagi, a choroba kończy się śmiercią z powodu niewydolności oddechowej (po około 7-8 miesiącach). Zmiany w płucach w przeciwieństwie do postaci przewlekłej przypominają zapalenie śródmiąższowe płuc z włóknieniem zrębu, bez guzków krzemiczych. Pęcherzyki płucne wypełnione są ziarnistym eozynochłonnym wysiękiem z obecnością martwiczych szczątek komórkowych. Pylica azbestowa Azbest jest nazwą handlową włóknistych minerałów z grupy serpentynów i amfiboli, pod względem chemicznym uwodnionymi krzemianami metali. Do grupy serpentynów należy chryzotyl. Włókna chryzotylowe występujące w przyrodzie mają od 1 do 20 mm długości (wyjątkowo do 100 mm), są miękkie i jedwabiste. Chryzotyl ma kolor żółtawy, po rozwłóknieniu jest prawie biały, odporny na wysokie temperatury, czynniki chemiczne, ścieranie. W przyrodzie chryzotyl występuje w trzech odmianach polimorficznych- ortochryzotyl (rombowy), klinochryzotyl (chryzotyl jednoskośny) i parachryzotyl (jednoskośny). Chryzotyl źle przewodzi ciepło i elektryczność, stosuje się go do wyrobu tkanin (np. na ubrania ogniotrwałe), farb ogniotrwałych, materiałów izolacyjnych, niepalnych materiałów budowlanych. Ulega tylko częściowem rozpuszczeniu w płynach fizjologicznych. Azbesty amfibolowe (amosytowy, krokidolitowy, antofylitowy, aktynolitowy, tremolitowy) są mniej rozpowszechnione, ze względu na dużą kwasoodporność używane są w przemyśle chemicznym do wyrobu rur. Pomimo zakazu produkcji i stosowania wyrobów azbestowych w wielu krajach świata ryzyko występowania chorób azbestozależnych jest wysokie- związane z nagromadzeniem przez lata ogromnych ilości materiałów azbestowych i zawierających azbest (wyroby budowlane) w środowisku komunalnym. Azbest jest materiałem praktycznie niezniszczalnym, nie ulega degradacji biologicznej, ani termicznej. Po wprowadzeniu do środowiska może pozostawać tam nawet przez setki lat stanowiąc źródło ciągłej emisji włókien do środowiska (przy czym włókna te są bardzo trwałe i przenosząc się nie tracą swych właściwości chorobotwórczych). Azbest znany jest od czasów starożytnych (ceramika azbestowa w Finlandii, tkaniny azbestowe w Grecji), ale jego szkodliwość dla zdrowia została odkryta dopiero na początku ubiegłego stulecia. Pierwsze podejrzenia pochodzą z lat 1900 – 1906 i zostały odnotowane w Anglii i we Francji.Termin „azbestoza” pojawił się w roku 1927. Azbest może wnikać do organizmu przez drogi oddechowe i w niewielkim stopniu przez skórę, ale jego szkodliwe działanie może się ujawniać nawet w odległych od układu oddechowego narządach. Wyróżnia się trzy rodzaje narażenia na pyły azbestowe- ekspozycję zawodową, parazawodową i ekspozycję populacji generalnej (środowiskową). Ekspozycja zawodowa związana z pracą w warunkach narażenia na pył azbestu występuje przede wszystkim w kopalniach azbestu i kopalniach innych surowców zawierających domieszki azbestu, a także w zakładach produkujących i stosujących wyroby azbestowe. Ekspozycja parazawodowa dotyczy mieszkańców terenów sąsiadujących z kopalniami i zakładami przetwórstwa oraz rodzin pracowników tych zakładów (włókna są przenoszone na braniach i skórze). Ekspozycja populacji generalnej jest związana z występowaniem azbestu w powietrzu, wodzie pitnej i artykułach spożywczych. Obcowanie z pyłami azbestu powoduje występowanie patologii po długim czasie- wynoszącym od 10 do 40 lat. Skutki zdrowotne będące wynikiem wdychania do układu oddechowego włókien azbestu zależą od rodzaju azbestu, rozmiaru włókien i ich stężenie w powietrzu oraz czasu narażenia i rodzaju ekspozycji. Narażenie zawodowe na pył azbestu może być przyczyną pylicy azbestowej (azbestozy), zmian opłucnowych, raka płuca oraz międzybłoniaków opłucnej, prowadzi do powstania nowotworu (pył azbestu może być związany ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworów krtani, żołądka, okrężnicy, jajników). Poza tym włókna azbestowe działają na układ immunologiczny, zwiększają zawartość metali związanych chemicznie w cząsteczce azbestu (Mg, Fe, Na, Ni, Co) oraz metali kancerogennych (Fe, Ni, Co, Cr), hamują aktywności niektórych enzymów (BaP – hydroksylazy), powodują włóknienie płuc. Pylica azbestowa (azbestoza) jest śródmiąższowym patologicznym zwłóknieniem tkanki płucnej, bardzo niebezpiecznym ze względu na właściwości azbestu. Narażone na nią są przede wszystkim osoby związane z wydobyciem i przetwórstwem- nie dotyczy osób mających kontakt z azbestem np. leżącym na dachu. Charakteryzuje się występowaniem tzw. ciałek azbestowych lub włókien azbestowych. Włóknienie jest procesem przewlekłym. Towarzyszące zmiany opłucnowe wywołane pyłem mają postać blaszek, zgrubień i odczynów wysiękowych. Forma przewlekła pylicy krzemowej rozwija się po 5 – 20 latach ekspozycji na tlenek krzemu. W przebiegu choroby stwierdza się obecność guzków krzemiczych początkowo w górnych, a następnie we wszystkich partiach płuc. Mogą osiągnąć one nawet do 4 cm średnicy. Młode guzki krzemicze zbudowane są z histiocytów z nagromadzonym pyłem krzemowym. Po około 3-6 miesiącach środek zmiany zaczyna szkliwieć, co z czasem powoduje, że centrum guzka krzemiczego tworzy masa zeszkliwiałej tkanki łącznej. Węzły chłonne twardnieją i powiększają się, pozostały między guzkami miąższ płuc ulega często zmianom rozedmowym. Pylica krzemowa może być bezobjawowa lub objawiać się jako zespół obturacyjno-restrykcyjny. Zasoby azbestów na świecie ocenia się na około 550 milionów ton. W Polsce nie występują złoża azbestu, a jedynie pojawia się on jako zanieczyszczenie złóż innych surowców mineralnych (głównie na Dolnym Śląsku). W latach 70. XX wieku importowano do Polski i przerabiano rocznie około 100 tysięcy ton azbestu, z czego ponad 90% stanowił azbest chryzotylowy. Już w latach 80. zużycie azbestu spadło do około 60 tysięcy ton, a w roku 1991 do 30 tysięcy ton. W roku 1997 Sejm RP uchwalił ustawę o zakazie stosowania i produkcji wyrobów zawierających azbest. Byli pracownicy 28 zakładów przetwórstwa azbestu uzyskali dostęp do bezpłatnych profilaktycznych badań lekarskich, korzystania z leków stosowanych w leczeniu chorób wywołanych azbestem oraz leczenia sanatoryjnego. W ochronie pracowników przed pyłem azbestowym zasadnicze znaczenie ma świadomość o zagrożeniu oraz lokalizacja zagrożeń. Przed przystąpieniem do prac w budynku należy sprawdzić czy znajdują się tam materiały budowlane zawierające azbest, a jeśli tak, to gdzie są one zlokalizowane. W każdym przypadku wykonywania prac z azbestem istnieje wymóg stosowania rękawic ochronnych, których mankiety okleja się taśmą samoprzylepną na styku z rękawem kombinezonu dla zapewnienia szczelności. Obuwie powinno posiadać cholewkę umożliwiającą szczelne oklejenie miejsc styku obuwia z kombinezonem taśmą samoprzylepną. Do prac przy usuwaniu azbestu stosuje się okulary ochronne z osłonkami bocznymi lub gogle ochronne oraz maski. Przy pracach remontowo– budowlanych należy używać przemysłowych hełmów ochronnych. Pracodawca zatrudniający pracowników do pracy w warunkach zagrożenia pyłem azbestowym zobowiązany jest do: zorganizowania i podziału pracy podczas planowanych robót zapewnienia sprzętu i środków ochrony indywidualnej przeszkolenia pracowników stykających się z azbestem w zakresie zabezpieczaniai usuwania wyrobów zawierających azbest informowania o zagrożeniach zorganizowania pracy tak, aby na pył azbestowy narażona była minimalna liczba osób prowadzenia rejestru pracowników narażonych na pył kierowania pracowników na profilaktyczne badania lekarskie nie zatrudniania przy pracach z azbestem pracowników młodocianych i kobiet w ciąży oznakowania strefy zagrożenia znakiem ostrzegawczym zapewnienia zaplecza sanitarno- higienicznego dla pracowników (np. prysznice, a by po pracy zmyć pył azbestowy) zatrudnienia osób o wysokich kwalifikacjach, posiadających doświadczenie oraz przeszkolone w zakresie obchodzenia się z azbestem Pracownicy zobowiązani są do: niewprowadzania samowolnych zmian w przyjętych procedurach pracy przestrzegania procedur ochrony przed pyłem azbestu stosowania środków ochrony indywidualnej, odzieży ochronnej pyłoszczelnej, maski przeciwpyłowej niewynoszenia odzieży ochronnej poza teren pracy odpylania wstępnego zanieczyszczonej odzieży oraz używania pryszniców po wyjściu ze strefy pracy składowania zanieczyszczonych ubrań w wydzielonych kontenerach komór dekontaminacyjnych utrzymywania sprzętu i środków ochrony indywidualnej we wzorowej czystości i sprawności odpowiedniego obchodzenia się i składowania odpadów azbestowych w wydzielonych miejscach przestrzegania zakazu palenia i spożywania posiłków na stanowiskach pracy Inne rodzaje pylicy
Na pylicę narażeni są spawacze, co jest spowodowane wdychaniem dymów powstających w trakcie spawania. W skład dymu spawalniczego wchodzą tlenek żelaza, manganu, tytanu, a także węgla, gazy drażniące układ oddechowy takie jak siarkowodór i fluorowodór. Spawanie odbywa się zwykle w małych zamkniętych przestrzeniach (np. statki, rurociągi), co zwiększa zagrożenie przez kumulowanie się zanieczyszczeń. Pyły tlenków żelaza (siderosis), pyły cyny (stannosis) czy baru (barytosis) nie wykazują aktywności biologicznej- gromadzą się w płucach powodując nieznaczny odczyn o charakterze włóknienia retykulinowego. 

Pylica dotyka również osoby pracujące z drewnem lub np. bawełną. Drewno jest materiałem o nierównomiernej budowie, jedną z ważnych cech drewna jest jego twardość. Buk i dąb są zaklasyfikowane, jako drewno twarde. Podczas obróbki twardego drewna powstaje duża ilość pyłów. Narażenie zawodowe na pyły drewna występuję głównie w zakładach: tartacznych, płyt i sklejek, stolarki budowlanej, meblarskich i wyrobów stolarskich, opakowań drewnianych.
Pylica aluminiowa dotyka przede wszystkim pracowników zatrudnionych przy wydobyciu i przeróbce boksytu, w przemyśle pirotechnicznym, przy produkcji farb, pracowników z branży spawalniczej, budowlanej i elektrycznej. Obróbka boksytu polega na jego kruszeniu i mieleniu, po czym zostaje on poddany elektrolizie. Powstaje wówczas drobnoziarnisty proszek aluminiowy. Groźny jest też pył grafitowy- na pylice nim spowodowaną zapadają pracownicy zajmujący się mechaniczną, a także termiczną przeróbką węgla, zajmujący się wytwarzaniem ołówków, gumy, elektrod spawalniczych oraz atramentu. Naturalny pył grafitowy powstaje podczas transportu, fragmentacji oraz mielenia węgla powstaje. Termiczna obróbka węgla (czyli koksowanie), prażenie paku i ropy naftowej w bardzo wysokich temperaturach powodują tworzenie się sztucznego grafitujest pod postacią bardzo drobnego pyłu. Pylica - choroba zawodowa Pierwsze wzmianki o chorobach płuc jako chorobach zawodowych w Polsce pojawiają się w wykazie chorób zawodowych z 1928 roku. Jedną z najczęściej występujących chorób zawodowych w Polsce jest pylica płuc. Z danych Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi- w latach 1976-2002 odnotowano 1883 przypadki pylicy, 74 międzybłoniaka opłucnej, 223 raka płuc spowodowanego działaniem pyłów azbestu. W roku 2007 stwierdzono 3285 przypadków chorób zawodowych. Pylice płuc zajmowały drugie miejsce- 701 przypadków, w tym pylica azbestowa– 105 przypadków chorób. Stwierdzono też 113 przypadków nowotworów, w tym azbest był powodem 55 przypadków. W roku 2008 stwierdzono 3546 przypadków chorób zawodowych. Pylice płuc stanowiły 697 przypadków- w tym pylica azbestowa– 112 stwierdzonych. Odnotowano 100 przypadków nowotworów- jako czynnik przyczynowy najczęściej wymieniano azbest – 45 przypadków. W latach 2007-2009 orzeczono łącznie 2032 przypadki pylic, co stanowi 20,4% wszystkich przypadków chorób zawodowych tamtego okresu.
Pylice płuc dotykają przede wszystkim mężczyzn, największą liczbę orzeczeń pylicy w Polsce odnotowuje się w województwie śląskim.

Orzecznictwo o niezdolności do pracy w pylicach płuc powinno być oparte na wielostronnych kryteriach klinicznych i radiologicznych. Stosowane w Polsce prawo wyróżnia jedynie niezdolność do pracy częściową i całkowitą. Częściowa niezdolność do pracy: pylica guzowata niezależnie od zaburzeń czynności płuc każda postać pylicy powikłanej rozległymi zmianami włóknistymi pogruźliczymi/zrostami opłucnowymi każda postać pylicy powikłanej przewlekłym obturacyjnym zapaleniem oskrzeli/zaawansowaną rozedmą płuc każda postać pylicy z wyraźnymi zaburzeniami sprawności wentylacyjnej/ z objawami serca płucnego bez niewydolności krążenia każda postać pylicy z objawami częściowej niewydolności oddechowej/ z obniżeniem zdolności dyfuzyjnej każda postać pylicy z upośledzeniem zdolności wysiłkowej Całkowita niezdolność do pracy: postać pylicy z widoczną sinicą albo dusznością spoczynkową/ objawami serca płucnego w okresie niewydolności krążenia

Ocena narażenia zawodowego na pyły ma na celu ochronę zdrowia pracownika przez minimalizację zagrożeń, umożliwia wprowadzenie odpowiednich działań profilaktycznych i kontrolę miejsc pracy pod względem bezpieczeństwa. Procedura jest podzielona na kilka ściśle określonych etapów. W jej czasie mierzy się stężenie pyłów w miejscu gdzie to zagrożenie bezpośrednio występuje- na stanowisku pracy. Określa się również ogólny czas ekspozycji na pył w perspektywie całego dnia pracy. Otrzymane wyniki porównuje się z prawnie ustalonymi normami. Najwyższe dopuszczalne stężenie pyłów to NDS. Wartość ta obrazuje średnie ważone stężenie pyłu, na który jest wystawiony pracownik w trakcie ośmiogodzinnego dnia pracy. Nie powinno ono spowodować negatywnych skutków. Przykładowo obecnie obowiązująca wartość NDS dla pyłów drewna z wyjątkiem pyłów drewna buku i dębu– najwyższe dopuszczalne stężenie: 4 mg/m3, a pyły drewna buku i dębu- najwyższe dopuszczalne stężenie: 2 mg/m3. Jeśli stwierdzone zostaną pyły o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, oraz gdy występują pyły azbestu badania i pomiary należy wykonywać co najmniej raz na 3 miesiące. Gdy wartości innych pyłów niż wyżej wymienione mieszczą się w zakresie od 0,5-1,0 wartości najwyższych dopuszczalnych- pomiary należy wykonywać co najmniej raz w roku, a przy stwierdzeniu stężeń 0,1-0,5 tych wartości- raz na dwa lata. Ponieważ pyły stanowią poważny problem ograniczanie ich emisji i kontaktu z ludźmi jest bardzo ważne. Stosowanie środków ochrony osobistej powinno być wspierane środkami ochrony zbiorowej. Są to systemy napowietrzająco –wentylujące naturalne i mechaniczne. Systemy naturalne działają na zasadzie niewymuszonego ruchu powietrza, są ekonomiczne, ale mało wydajne. Mechaniczne systemy napowietrzająco-wentylujące zawierają wentylację nawiewną i wywiewną, wyposażone są w filtry i pochłaniacze. Stosuje się systemy odpylające- zasysające urządzenia odpylające wykorzystywane na stanowiskach, gdzie miejscowo produkowany jest pył (np. obróbka drewna i kamienia z zastosowaniem pił i szlifierek). Systemy takie powinny być wspomagane przez wolnostojące dmuchawy i wentylatory. Konieczne są również instalacje i konstrukcje, które zapobiegają rozprzestrzenieniu się pyłu, przeznaczone do pomieszczeń oraz na zewnątrz. Najprostsze konstrukcje tego typu są wykonane z desek i foli polietylenowe ale też szkła, aluminium, a konstrukcja powinna zostać wyposażona w system wentylacyjny.